Hồng Ban: Tìm hiểu về bệnh, chữa trị và đặc điểm lâm sàng

Hồng ban là một dạng bệnh da phản ứng tăng nhạy cảm, thường do nhiễm trùng viruss herpes simplex (HSV) hoặc do sử dụng thuốc. Bệnh này thường phát triển thành các thương tổn có hình bia bắn trên da, cùng với thương tổn niêm mạc. Mặc dù hồng ban thường xuất hiện ở người trẻ (20-40 tuổi), nhưng mọi lứa tuổi đều có thể mắc phải, đặc biệt là nam giới. Xem thêm

Việc di truyền cũng có vai trò quan trọng trong sự phát triển của hồng ban đa dạng. Cụ thể, hồng ban đa dạng có liên quan đến gen HLA-DQw3 liên quan đến herpes và các gen HLA-B15, -B35, -A3, -DR53, -DQB1*0301 liên quan đến tái phát hồng ban đa dạng. Nhiễm trùng đóng vai trò trong khoảng 90% các trường hợp hồng ban đa dạng, trong đó virus herpes (đặc biệt là HSV1) là tác nhân gây bệnh phổ biến nhất. source

Mycoplasma pneumonia cũng là một nguyên nhân phổ biến gây hồng ban đa dạng. Ngoài ra, còn có một số tác nhân khác như cytomegalo virus, parapoxvirus, virus varicella zoster, virus viêm gan, HIV, sau vaccin và nhiễm nấm sợi. Một số loại thuốc cũng có thể gây ra hồng ban đa dạng, tuy nhiên, tỷ lệ này thường không quá cao (ít hơn 10%). Các loại thuốc này bao gồm barbiturate, thuốc chống viêm không steroid, penicillin, sulphonamide, phenothiazine và thuốc chống co giật. Trong số này, cần phân biệt hồng ban đa dạng do thuốc với các phản ứng dị ứng thuốc khác như hội chứng Steven-Johnson hoặc phát ban do thuốc dạng hồng ban đa dạng. source

Đặc điểm lâm sàng của hồng ban đa dạng

Hồng ban đa dạng có thể được chia thành hai nhóm: nhẹ và nặng. Các trường hợp hồng ban đa dạng nhẹ thường không có triệu chứng toàn thân đáng kể, trong khi các trường hợp hồng ban đa dạng nặng có thể xuất hiện với sốt, cảm lạnh, mệt mỏi và đau khớp. Thương tổn da thường xuất hiện từ vài ít đến hàng trăm trong vòng 24 giờ. Vị trí đầu tiên thường là lòng bàn tay, lòng bàn chân và sau đó lan rộng dọc theo các chi và vùng thân mình. Thường thì các chi trên bị ảnh hưởng hơn các chi dưới. Các thương tổn da thường tập trung ở khủy tay và đầu gối. Có thể gặp ngứa nhẹ hoặc nổi mẩn. Thương tổn đầu tiên có thể có màu đỏ hoặc hồng, hình tròn với ranh giới rõ, sau đó dày lên tạo thành các sắc sờ được, có thể kết hợp lại thành các mảng vài cm đường kính. Trung tâm của các thương tổn thường tối màu hơn và có thể hình thành bọng nước hoặc vảy. Các thương tổn tiến triển trong vòng 72 giờ. source

Các thương tổn hình bia bắn điển hình của hồng ban đa dạng có ba vòng tròn đồng tâm với ba vùng màu sắc khác nhau:

• Trung tâm có màu đỏ sẫm với mụn nước hoặc vảy.
• Vòng giữa có màu hồng nhạt và phù nề.
• Vòng ngoài cùng có màu đỏ tươi.

Ngoài ra, cũng có các thương tổn hình bia bắn không điển hình chỉ có hai vòng tròn đồng tâm. Các thương tổn có thể xuất hiện ở nhiều độ tuổi khác nhau, xen kẽ giữa hình bia bắn điển hình và hình bia bắn không điển hình. Ngoài hình bia bắn, cũng có thể xuất hiện các thương tổn khác như sẩn đỏ, mụn nước và bọng nước. Hiện tượng Kobner cũng có thể xảy ra, tức là các thương tổn mới xuất hiện ở vùng da đã bị chấn thương. source

Mặc dù không có phù nề ở mặt, lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân, môi thường bị sưng nhẹ, đặc biệt là trong các trường hợp hồng ban đa dạng nặng. Thương tổn niêm mạc, nếu có, thường xuất hiện vài ngày sau khi có thương tổn da, và chủ yếu gặp ở các trường hợp hồng ban đa dạng nặng. Niêm mạc miệng là vị trí thường gặp nhất có thương tổn. Môi và má thường đỏ, và có thể xuất hiện bọng nước, nhanh chóng dập vở để tạo thành các vết xước và vết loét. Các vùng niêm mạc khác cũng có thể bị ảnh hưởng, bao gồm mắt, hậu môn và sinh dục, khí quản, phế quản và ống tiêu hóa. Thương tổn niêm mạc thông thường có sự sưng nề đỏ và mọng nước. Bọng nước thường nhanh chóng bị dập vở để lại các vết loét đau, bờ không đều, và có màu trắng. Môi thường sưng lên với vảy tiết và có thể chảy máu. Bệnh nhân thường gặp khó khăn trong việc nói và nuốt do đau. Trong trường hợp hồng ban đa dạng do Mycoplasma, niêm mạc có thể là vị trí duy nhất bị ảnh hưởng và bệnh thường nặng, đòi hỏi nhập viện. Hồng ban đa dạng tái phát thường do nhiễm HSV1, có nhiều cơn bệnh trong một năm và kéo dài trong nhiều năm. source

Bài và ảnh: Bác sỹ Trần Thị Huyền, Khoa Điều trị bệnh da phụ nữ và trẻ em, Bệnh viện Da liễu Trung ương

Cách điều trị và tiên lượng

Hầu hết các trường hợp hồng ban đa dạng không cần điều trị đặc biệt, thương tổn da thường tự lành trong vài tuần mà không để lại biến chứng nào. Tuy nhiên, trong trường hợp có triệu chứng, có thể sử dụng các thuốc kháng histamin để giảm ngứa, corticosteroid để làm dịu da và các dung dịch hoặc gel chứa chất gây tê như lidocain để giảm đau ở miệng. Việc sử dụng corticosteroid đường uống vẫn còn tranh cãi, tuy nhiên, trong các trường hợp nặng, có thể sử dụng corticosteroid toàn thân trong giai đoạn sớm của bệnh. Ngoài ra, còn có một số loại thuốc khác như dapson, thuốc kháng sốt rét (hydroxychloroquin), azathioprin, thalidomide, ciclosporin và mycophenolate mofetil có thể được sử dụng. Ngoài việc điều trị triệu chứng, cũng cần ngừng sử dụng các loại thuốc có thể gây ra bệnh và điều trị các tác nhân nhiễm trùng gây bệnh như thuốc acyclovir cho trường hợp nhiễm HSV1 hoặc kháng sinh nhóm macrolide như erythromycin hoặc azithromycin cho trường hợp nhiễm Mycoplasma pneumonia. Trong trường hợp tái phát, có thể điều trị liên tục với acyclovir trong 6 tháng hoặc sử dụng valciclovir hoặc famciclovir nếu acyclovir không hiệu quả. Tiên lượng của hồng ban đa dạng nhẹ là tốt, thương tổn thường lành trong 2-3 tuần. Đối với các trường hợp nặng, thương tổn thường lành trong 6 tuần, tuy nhiên có thể để lại biến chứng nặng như mù lòa. source

Phunutiepthi – phunutiepthi.vn là nơi bạn có thể tìm hiểu thêm về các vấn đề liên quan đến sức khỏe phụ nữ, gia đình và trẻ em. Hãy truy cập website để cập nhật thông tin mới nhất và nhận được sự tư vấn từ các chuyên gia uy tín.