Cổ Tức Là Gì? Cách Tính Tỷ Lệ Cổ Tức Là Gì Cổ Tức Là Gì

Cổ tức là một vấn đề cực kỳ quan trọng cần phải hiểu rõ khi đầu tư cổ phiếu. Nó không đơn giản chỉ là số tiền công ty trả cho cổ đông mà còn là dấu hiệu để đánh giá và định giá một doanh nghiệp.

Đang xem: Tỷ lệ cổ tức là gì

Do đó, nếu bạn đang đầu tư chứng khoán thì bạn cần nắm rõ: Cổ tức là gì? Tại sao cổ tức lại quan trọng trong đầu tư? Áp dụng cổ tức trong phân tích và định giá doanh nghiệp như thế nào?

Dưới đây là câu trả lời cho cổ tức là gì và toàn bộ 12 vấn đề quan trọng nhất mà bạn cần biết khi đầu tư.

1. Cổ tức là gì?

Cổ tức là một phần lợi nhuận sau thuế được chia cho cổ đông công ty sau khi đã trích lập các quỹ theo quy định. Hàng năm, số tiền được trích ra để chi trả cổ tức sẽ được thông qua trong Đại hội cổ đông.

Ví dụ trong Nghị quyết Đại hội cổ đông của CTCP Đường Quãng Ngãi (QNS):

Trong trường hợp này, QNS trả cổ tức bằng cả 2 hình thức: cổ tức bằng tiền và cổ tức bằng cổ phiếu.

2. Trả cổ tức bằng tiền

Trả cổ tức bằng tiền là việc doanh nghiệp trả cổ tức bằng tiền mặt trực tiếp vào tài khoản chứng khoán cho cổ đông.

Tại thị trường chứng khoán Việt Nam, khi 1 doanh nghiệp công bố tỷ lệ trả cổ tức bằng tiền, thì tức là dựa trên mệnh giá cổ phiếu (tương ứng 10.000 đồng/CP)

3. Trả cổ tức bằng cổ phiếu

Trả cổ tức bằng cổ phiếu là việc doanh nghiệp sẽ phát hành thêm cổ phiếu cho cổ đông. Việc phát hành thêm cổ phiếu (để chi trả cổ tức) không làm thay đổi vốn chủ sở hữu cũng như tỷ lệ nắm giữ của cổ đông.

4. Sự khác nhau giữa việc trả cổ tức bằng tiền và trả cổ tức bằng cổ phiếu

Khác nhau quan trọng nhất giữa việc trả cổ tức bằng tiền mặt và cổ tức bằng cổ phiếu là dòng tiền lưu thông của doanh nghiệp.

Đối với việc trả cổ tức bằng tiền, dòng tiền từ lợi nhuận sau thuế sẽ đi ra khỏi doanh nghiệp. Cụ thể là được chi trả vào tài khoản của từng cổ đông.

Đối với việc trả cổ tức bằng cổ phiếu, dòng tiền về cơ bản vẫn ở trong doanh nghiệp. Chỉ có sự thay đổi từ khoản mục Lợi nhuận sau thuế (chưa phân phối) chuyển sang khoản mục Vốn góp của chủ sở hữu.

Ví dụ trong thuyết minh Báo cáo tài chính hợp nhất năm 2017 của QNS.

Có 562 tỷ cổ tức được chi trả bằng hình thức cổ phiếu. Số tiền cổ tức này sẽ làm tăng Vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp.

5. Làm thế nào để được nhận cổ tức?

Để được nhận cổ tức, bạn chỉ cần nắm giữ cổ phiếu trước ngày giao dịch không hưởng quyền.

Trong trường hợp cổ phiếu bạn nắm giữ là cổ phiếu đã niêm yết, cổ tức sẽ được trả trực tiếp vào tài khoản chứng khoán của bạn.

6. Tại sao giá cổ phiếu bị điều chỉnh giảm trong ngày giao dịch không hưởng quyền?

Trong ngày giao dịch không hưởng quyền (GDKHQ), bạn sẽ thấy giá cổ phiếu bị điều chỉnh giảm rất lớn tương ứng với tỷ lệ cổ tức được trả.

Ví dụ:

Như bạn thấy, giá tham chiếu của MWG là 107.2 trong khi giá trần chỉ là 86, giá sàn là 74.8.

Trong trường hợp này giá trần, giá sàn đều đã được điều chỉnh theo tỷ lệ cổ tức 3:1. Giá tham chiếu thực tế trong trưởng hợp này là 80.2 (tương ứng 107.2 x 4/3).

Tại sao phải điều chỉnh giá cổ phiếu trong ngày GDKHQ?

Bạn hãy nghĩ xem điều gì xảy ra nếu giá cổ phiếu không điều chỉnh giảm trong ngày GDKHQ.

#Trường hợp trả cổ tức bằng tiền mặt

Giả sử cổ phiếu A có giá 20.000đ/cổ phiếu, số lượng cổ phiếu lưu hành 1.000.000 cổ phiếu. Tỷ lệ trả cổ tức 10%/mệnh giá, tương ứng 1.000đ/cổ phiếu.

Cổ phiếu A có vốn hóa 20 tỷ VNĐ. Tại ngày GDKHQ, nếu giá cổ phiếu vẫn là 20.000đ thì vốn hóa cổ phiếu A không đổi, vẫn là 20 tỷ VNĐ.

Trong khi đó, giá trị sổ sách (book value) của công ty lại bị giảm 1.000đ/cổ phiếu do trả cổ tức.

Tại sao?

Như đã nói ở vấn đề 4, khi trả cổ tức bằng tiền, thông thường doanh nghiệp sẽ sử dụng lợi nhuận chưa phân phối để trả cổ tức. Do đó, một phần vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp sẽ bị giảm đi và làm giảm giá trị sổ sách (Book Value).

Điều này có nghĩa là nếu vốn hóa cổ phiếu không giảm tương ứng theo giá trị sổ sách thì sẽ là vô lý.

#Trường hợp trả cổ tức bằng cổ phiếu

Tương tự như ví dụ trên nhưng tỷ lệ trả cổ tức là 1:1. Nghĩa là với mỗi cổ phiếu đang nắm giữ, nhà đầu tư sẽ được nhận thêm 1 cổ phiếu cổ tức.

Trường hợp này, như đã nói ở #4, giá trị sổ sách (book value) không thay đổi.

Tuy nhiên, nếu giá cổ phiếu không điều chỉnh giảm thì vốn hóa của cổ phiếu A sẽ tăng gấp đôi, vì:

Giá cổ phiếu vẫn là 20.000đSố lượng cổ phiếu lưu hành tăng lên thành 2.000.000 cổ phiếu

Vì sự chênh lệch vô lý, đột ngột tại ngày giao dịch không hưởng quyền giữa vốn hóa thị trường và giá trị sổ sách nên cần phải điều chỉnh giá cổ phiếu tương ứng.

7. Cách tính giá điều chỉnh tại ngày GDKHQ

Bạn có thể áp dụng công thức tổng quát dưới đây của phunutiepthi.vn trong nhiều trường hợp:

Trả cổ tức bằng tiềnTrả cổ tức bằng cổ phiếuPhát hành thêm cổ phiếuChia tách cổ phiếu

Công thức tổng quát:

Trong đó:

P: Giá hiện tạiP_dc: Giá điều chỉnhP_ph: Giá cổ phiếu phát hành thêmm: Tỷ lệ cổ phiếu phát hành thêmn: Tỷ lệ trả cổ tức bằng cổ phiếu (hoặc cổ phiếu thưởng)D: cổ tức bằng tiền mặt

Ví dụ: 

Cổ tức bằng tiền tỷ lệ 15%/mệnh giá: tương đương 1.500đ/cổ phiếuCổ tức bằng cổ phiếu tỷ lệ 100:10 (hay 10%)Phát hành thêm cổ phiếu với tỷ lệ 100:20 với mức giá 20.000đ/cổ phiếu

Hay: giá điều chỉnh là 25.000 đ/cổ phiếu.

8. Tỷ lệ chi trả cổ tức là gì?

Tỷ lệ chi trả cổ tức là tỷ lệ phần trăm (%) giữa Cổ tức bằng tiền chia cho Lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp (hay Cổ tức chi trả cho 1 cổ phiếu thường/EPS).

Trong trường hợp đối với QNS ở trên:

9. Dividend Yield là gì?

Dividend yield (hay tỷ suất cổ tức) tỷ suất sinh lợi mà bạn có thể nhận được từ cổ tức nếu mua cổ phiếu ở mức giá hiện tại.

Công thức tính Dividend yield:

Ví dụ:

Cổ phiếu FPT dự kiến trả cổ tức trong năm 2019 tổng cộng là 35%, tương ứng 3.500đ/cổ phiếu.

Khi đó: Dividend yield = 3.500/43.000 = 8.1%

10. Trả cổ tức bằng cổ phiếu hay tiền mặt thì tốt hơn?

Hầu hết nhà đầu tư đều thích được nhận cổ tức bằng tiền mặt vì “tiền tươi thóc thật” bao giờ cũng tốt hơn. Việc công ty trả cổ tức bằng tiền mặt sẽ thể hiện cho cổ đông rằng công ty đang hoạt động kinh doanh có lợi nhuận.

Xem thêm: Bài 2 “ Rượu 138 Là Gì – Rượu 138: Không Phải Là “Thần Dược”

Đương nhiên đây có vẻ là một dấu hiệu tốt. Tuy nhiên trong một số trường hợp trả cổ tức bằng tiền mặt không hẳn đã là tốt. Khi đầu tư cổ phiếu bạn cần hiểu rõ bản chất trong việc trả cổ tức của công ty.

Vay nợ để trả cổ tức

Điều này nghe có vẻ phi lý nhưng thực tế là cho dù công ty kinh doanh có lãi nhưng vẫn không đủ nguồn tiền mặt để trả cổ tức cho cổ đông.

Khi đó, để làm “hài lòng” cổ đông, công ty chỉ còn cách là vay nợ ngân hàng để trả cổ tức.

Làm thế nào để biết được điều này?

Bạn có thể kiểm tra điều này từ Báo cáo tài chính của công ty, cụ thể là Báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

Ví dụ với Báo cáo lưu chuyển tiền tệ của FLC:

Tổng dòng tiền mặt còn lại từ hoạt động kinh doanh và đầu tư bị âm.

Do đó, mặc dù FLC có trả cổ tức tiền mặt cho cổ đông nhưng điều này sẽ không có nhiều ý nghĩa.

Doanh nghiệp không còn tiềm năng tăng trưởng

Có rất nhiều doanh nghiệp đang niêm yết trả cổ tức với tỷ lệ rất cao thậm chí 80 – 100%. Nếu chỉ nhìn vào con số này mà quyết định mua cổ phiếu thì bạn sẽ rất dễ “mắc bẫy”.

Hầu hết những doanh nghiệp trả cổ tức cao vì họ không còn khả năng tăng trưởng. Thị phần, lĩnh vực, khu vực mà họ kinh doanh không thể phát triển hơn được nữa.

Vì thế mặc dù kinh doanh có lãi và tạo ra nhiều tiền mặt nhưng ban lãnh đạo của họ hiểu rằng dù có giữ lại tiền của cổ đông thì cũng không làm gia tăng thêm lợi nhuận. Điều tốt nhất là hoàn trả lại phần lớn lợi nhuận cho cổ đông.

Doanh nghiệp không trả cổ tức tiền mặt

Đôi khi không trả cổ tức tiền mặt chưa hẳn là xấu! Hãy nhớ rằng Berkshire Hathaway của Warren Buffett chưa bao giờ trả cổ tức bằng tiền mặt.

Ở những doanh nghiệp đang có tốc độ tăng trưởng cao thì ban lãnh đạo luôn ưu tiên sử dụng nguồn lợi nhuận để bổ sung vào vốn lưu động hoặc đầu tư cơ bản. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp duy trì được tốc độ tăng trưởng nhanh.

Quan điểm chủ đạo ở đây là:

“Ban lãnh đạo tin rằng việc giữ lại tiền để công ty kinh doanh sẽ tốt hơn việc hoàn trả lại tiền để cổ đông tự đầu tư”

Ngược lại, bạn cần tránh xa những doanh nghiệp không đem lại giá trị cho cổ đông nhưng vẫn giữ lại lợi nhuận và không trả cổ tức tiền mặt.

Làm thế nào bạn biết được?

Một công ty tăng trưởng chỉ đem lại giá trị cho cổ đông khi tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ (ROE) cao hơn chi phí vốn chủ sở hữu (CoE, hay Cost of Equity).

Ví dụ với CTCP Tập đoàn FLC:

ROE của FLC trong nhiều năm qua duy trì ở mức thấp. Năm 2017 tỷ lệ ROE chỉ đạt 4.43%.

Trong khi đó, CoE của FLC nếu tính theo hệ số rủi ro thị trường sẽ vào khoảng 15%.

Điều này có nghĩa là, FLC càng giữ lại tiền của cổ đông để tăng trưởng thì sẽ càng làm “xói mòn” giá trị của cổ đông. Bạn nên tránh những cổ phiếu này vì càng nắm giữ thì giá trị vốn của bạn sẽ càng bị giảm đi.

11. Tỷ lệ chi trả cổ tức bao nhiêu là hợp lý?

Tỷ lệ chi trả cổ tức sẽ ở mức hợp lý khi 2 vấn đề sau đây được đảm bảo:

Thứ nhất, công ty được bổ sung đủ nguồn vốn cho hoạt động kinh doanhThứ hai, công ty đảm bảo vẫn giữ được tỷ suất sinh lợi trên vốn (ví dụ như tỷ lệ ROE)

Giả sử công ty A có vốn chủ sở hữu là 100 tỷ. Lợi nhuận năm 2018 là 20 tỷ, tương ứng tỷ lệ ROE 20%.

Công ty A dự kiến sẽ chi 10 tỷ để chi trả cổ tức bằng tiền mặt, tương đương tỷ lệ chi trả cổ tức là 50%.

Sau khi trích quỹ khen thưởng phúc lợi là 2 tỷ (tương đương, 10% lợi nhuận), số tiền còn lại bổ sung vào vốn chủ sở hữu là: 20 – 10 – 2 = 8 tỷ.

Vốn chủ sở hữu cho năm tiếp theo là 108 tỷ.

Công ty phải làm gì?

Trong trường hợp này, bạn chú ý rằng công ty đặt kế hoạch phù hợp đảm bảo tỷ lệ ROE vẫn giữ được là 20% hoặc cao hơn.

Khi đó, lợi nhuận sau thuế theo kế hoạch của năm sau tối thiểu phải là: 20% * 108 = 21.6 tỷ.

Nếu công ty đặt kế hoạch lợi nhuận thấp hơn thì rõ ràng các cổ đông cần yêu cầu công ty tăng tỷ lệ chi trả cổ tức.

12. Sử dụng tỷ suất cổ tức

Dividend yield là một trong những chỉ số quan trọng thường được sử dụng khi định giá doanh nghiệp, bao gồm:

P/EP/BP/SalesP/FCFEV/EBITDADividend yield

Tâm lý chung của nhà đầu tư là:

“Cổ phiếu trả cổ tức tiền mặt bao giờ cũng tốt hơn cổ phiếu không trả cổ tức tiền mặt”

Do đó, một cổ phiếu có tỷ lệ Dividend yield càng cao thì giá trị định giá cũng cao tương ứng. Nếu 1 cổ phiếu có tỷ lệ Dividend yield cao hơn so với trung bình ngành thì cổ phiếu đó cũng được coi là “rẻ” tương đối.

Trong mô hình định giá Absolute PE của Katsenelson, ông cũng đưa tỷ suất cổ tức Dividend yield vào việc xác định giá trị của cổ phiếu.

Bạn hãy xem cột bên phải, với mỗi 1% dividend yield, cổ phiếu sẽ được cộng thêm 1 điểm đơn vị vào chỉ số P/E khi định giá.

13. Chiến lược đầu tư cổ phiếu theo cổ tức

Rất nhiều nhà đầu tư trên thế giới đã thành công với chiến lược này. Họ tập trung vào những doanh nghiệp có hoạt động ổn định và trả cổ tức đều đặn.

Ở những thời điểm thị trường giảm giá, những cổ phiếu được bán với giá rất rẻ. Tỷ lệ dividend yield vì thế ở mức rất cao.

Xem thêm: Làm Việc Với Dòng Tiền Mặt: Tính Npv Và Irr Của Dự Án, Cách Tính Npv Công Thức Chính Xác

Nếu bạn là một nhà đầu tư an toàn thì đây thực sự là một chiến lược rất phù hợp. Việc lựa chọn cổ phiếu cũng sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.

Hãy giúp phunutiepthi.vn chia sẻ bài viết này và comment bên dưới những ý kiến của bạn nhé. Theo dõi website của chúng tôi thường xuyên để cập nhật những bài học hữu ích nhất về kiến thức chứng khoán cũng như thông tin mới nhất nhé !