Cơ Chế Tác Dụng Của Thuốc Ức Chế Beta Blocker Là Gì, Thuốc Ức Chế Beta Trong Điều Trị Bệnh Lý Tim Mạch
Catecholamine là những chất thần kinh thể dịch làm trung gian cho nhiều hoạt động sinh lý và chuyển hóa. Các tác dụng của catecholamine thì khác nhau, cả ở dạng tự nhiên và dạng tổng hợp, cuối cùng phụ thuộc vào sự tương tác hóa học của chúng với
ThS. BS. Nguyễn Văn Tân
Bộ môn Lão khoa- Đại Học Y dược TP. Hồ Chí Minh
Catecholamine là những chất thần kinh thể dịch làm trung gian cho nhiều hoạt động sinh lý và chuyển hóa. Các tác dụng của catecholamine thì khác nhau, cả ở dạng tự nhiên và dạng tổng hợp, cuối cùng phụ thuộc vào sự tương tác hóa học của chúng với các thụ thể adrenergic có cấu trúc phân tử riêng biệt nằm trên màng tế bào.1 Năm 1948, Ahlquist tiến hành một loạt các nghiên cứu dược lý cổ điển và kết luận từ những phát hiện của mình rằng đã có 2 đáp ứng cơ quan riêng biệt đối với catecholamine, mà ông gọi là “qua trung gianthụ thể αvà β”.2
Thụ thể β-Adrenergic
Khái niệm về sự kích thích thụ thể adrenergic làm trung gian cho các tác động của catecholamine đã được công nhận trong suốt thế kỷ 20,3 và trong suốt 35 năm qua, các nhà khoa học đã bắt đầu nghiên cứu các mức phân tử nằm giữa các thụ thể và các chất chủ vận và các yếu tố phản ứng giả định trong tế bào.4 Có thể thấy rằng các thụ thể adrenergic, khi bị kích thích, có thể kích hoạt việc sản xuất các chất truyền tin thứ hai (ví dụ, adenyl cyclase) thông qua sự tương tác với các protein bắt cặp được gắn với thụ thể β. Các thụ thể α và β là một phần của nhóm lớn các thụ thể được bắt cặp với protein G hoặc 7 thụ thể qua màng- các mục tiêu quan trọng nhất của các thuốc được sử dụng trong lâm sàng – cũng không ở trên thụ thể serotonin, thụ thể histamin và thụ thể angiotensin II (hình 1).4,5
Sử dụng kỹ thuật dán nhãn bằng chất gắn kết phóng xạ (radioligand labeling techniques)và các phương pháp làm sạch, Lefkowitz và cộng sự 6 giúp xác định các cấu trúc của các thụ thể adrenergic cũng như các chuỗi polypeptide gắn kết qua màng với trọng lượng phân tử khoảng 67000 Da. Các thụ thể βgồm 7 vòng xoắn αqua màng của 20-28 axit amin được gắn kết nhau bằng cách xen kẽ các vòng tế bào chất và ngoại bào (hình 2).4,7 Lefkowitz và cộng sự 4 đã thành công trong việc tái lập các thụ thể β và chứng minhrằng các thụ thể này có thể chuyển tải đáp ứng catecholamine khi được cấy vào các hệ thống hữu cơ trước đây không đáp ứng. Sau đó, các gen thụ thể và DNAs bổ sung cho các thụ thể β được nhân bản vô tính trong năm 1986,8 và cấu trúc tinh thể 3 chiều của thụ thể β2 gần đây đã được mô tả vào năm 2007.9
Ghi nhận những công trình tiên phong của ông trong việc giúp hiểu được cấu trúc và chức năng thụ thể β, trong đó có giải mẫn cảm thụ thể, Lefkowitz và một cựu sinh viên của mình, Brian Kobilka, đã đoạt giải Nobel Hóa học 2012.10